Wielkie Pomorze. Rody i rodziny

Dziewiąte sympozjum cyklu „Wielkie Pomorze” (miało miejsce w roku 2023), z którego wynika prezentowana tutaj praca monograficzna, związane było z problematyką rodów i rodzin zamieszkujących Pomorze i Kaszuby. Charakterystyka interesującego autorów tematu dokonuje się głównie z perspektywy języka polskiego lub kaszubskiego, ale w mniejszym stopniu także niemieckiego czy szwedzkiego. Przywołując kontekst rodów i rodzin, ukazujemy kilka szczególnych momentów historycznych oraz wytworów kultury, w których zaistnieniu ważną rolę odegrały zbiorowości mieszkańców Pomorza, powiązanych więzami krwi. Rezultaty badań nad współczesnym odczytaniem dziedzictwa rodzin polskich, kaszubskich, niemieckich, szwedzkich czy żydowskich na Pomorzu stają się tym samym miejscem wymiany doświadczeń i międzynarodowym forum dyskusji. Pragnęliśmy przybliżyć wypowiedzi uznanych znawców tematu oraz zaprezentować przykłady aktywności młodszego pokolenia środowiska akademickiego. Chcieliśmy również oddać głos regionalistom i animatorom życia kulturalnego, gdyż sądzimy, że dyskutowanie o dziedzictwie kulturowym Pomorza powinno obejmować różne grupy społeczne. [...]

Monografia wieloautorska Wielkie Pomorze. Rody i rodziny to efekt prac, które rozpoczęły się w 2007 r. w ramach aktywności pracowników Zakładu Antropologii Literatury i Badań Kaszubsko-Pomorskich ówczesnej Katedry Filologii Polskiej Akademii Pomorskiej w Słupsku, dzięki wydatnemu wsparciu Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku oraz Instytutu Kaszubskiego  w Gdańsku. Dzisiaj, kiedy Akademia Pomorska przeobraziła się  w Uniwersytet Pomorski, z radością możemy kontynuować naszą inicjatywę naukową, widząc w tym uczestnictwo środowiska naukowego w opisywaniu i kształtowaniu pejzażu kulturowego Pomorza i Kaszub (fragment Słowa wstępnego).

Spis treści

Daniel Kalinowski
Słowo wstępne  5

W czasach najdawniejszych
Rafał Foltyn
Niklot i Niklotowice – dynastia meklemburska w XII wieku  13

Agnieszka Teterycz-Puzio
Matki, siostry, żony i córki zachodniopomorskich rycerzy
i mieszczan w świetle źródeł z XIII-pocz. XIV w.  39

Marzena Głodek
Walka o wpływy na dworze księcia Jana Fryderyka. Peter Kameke kontra Melchior Doberschütz  53

Losy rzeczywistych rodzin i ludzi
Roch Pałubicki
Maciej Pałubicki starszy (ok. 1535–1615) – między rzeczywistością a mitem  69

Barbara Gawrońska Pettersson
Pasierbowie profesora Tillberga i ich potomni. Wybitni przedstawiciele rodu von Hagenow  95

Anna Gut-Czerwonka
Pomorskie dziedzictwo rodu von Podewils w Krągu i Ostrowcu  113

Marek Kaszewski
Dziedzictwo Kosegartenów i jego recepcja – z dziejów pomorskiej orientalistyki  149

Elżbieta Bugajna
Chłopski ród Szwabów na Kaszubach w XVIII-XX wieku 167

Tomasz Rembalski
Pierwsze pokolenia Cysewskich w ziemi bytowskiej w XVIII i na początku XIX wieku  191

Andrzej Janusz
Zróżnicowana tożsamość Żelewskich / Zelewskich w XIX i XX wieku w świetle badań nad genealogią rodu, jego pochodzeniem oraz postawami jego przedstawicieli  229

Daniel Kalinowski
Rodzina Joseph w Słupsku. Z dziejów Żydów na Pomorzu Środkowym  251

Danuta Drywa
Okupacyjne losy pomorskich rodzin w świetle dokumentacji
KL Stutthof 289

Rody i rodziny w tekstach kultury
Joanna Flinik
Archetyp pomorskiego ziemianina w powieści Ericha Glahna „Die Ehen des Elard Sobeck”  313

Dawid Lipiński
Nazwiska pomorskie równe imionom istot mitycznych  331

Z perspektywy animatorów
Tomasz Wieczorek
W poszukiwaniu śladów Gryfitów  355

Piotr Zatoń
Jutro będzie padać  377

Bibliografia  383

Indeks nazwisk  419