Pogranicze niepodległości. Działalność polityczna i wojskowa w powiatach nadnoteckich w latach 1918-1920

Pisząc niniejszą książkę, wykorzystałem zasoby archiwów państwowych w Poznaniu (i oddziału w Pile) oraz Bydgoszczy, prasę codzienną z lat 1918–1920 („Kurier Poznański”, „Dziennik Poznański”, „Dziennik Bydgoski”, „Bromberger Tageblatt”), niepublikowane zbiory wspomnień zgromadzone w Czytelni Zbiorów Specjalnych w Bibliotece UAM, czarnkowskiej filii Biblioteki Pedagogicznej w Pile, Archiwum Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Rosku i Muzeum Okręgowym im. Stanisława Staszica w Pile. Wyjątkowe cenne były edycje źródeł odnoszących się do politycznych i militarnych aspektów wielkopolskiej drogi ku Niepodległej, a także powstałe w ciągu ostatnich 100 lat zbiorowe syntezy poświęcone Powstaniu Wielkopolskiemu. Na szczególne uznanie zasługują prace badaczy z okresu międzywojennego, którzy w skali mikroregionalnej opisywali czyn zbrojny lokalnych formacji wojskowych oraz stopniowe przejmowanie przez Polaków władzy politycznej i administracyjnej. Publikacje te stały się podstawą licznych lokalnych opracowań powstałych po 1989 roku, do czego przyczynił się rozwój wspólnot samorządowych, terenowych placówek muzealnych i stowarzyszeń historycznych. Przy opisie wydarzeń militarnych wielce pomocne okazały się też listy strat osobowych opublikowane przez polskich i niemieckich historyków. Sprawne wyszukiwanie materiałów umożliwił wirtualny katalog pn. „Cyfrowe Archiwum Powstania Wielkopolskiego”. Dane osobowe weryfikowano na podstawie informacji udostępnionych przez działaczy Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego „Gniazdo” w bazach danych zatytułowanych: „Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym”, „Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego” i „Wielkopolscy księża od XVIII do XX wieku”.

Spis Treści

Wprowadzenie 7

I. OD REWOLUCJI LISTOPADOWEJ DO AKCJI REWINDYKACYJNEJ.
ZARYS WYDARZEŃ POLITYCZNYCH I MILITARNYCH W POWIATACH NADNOTECKICH (ZACHODNIEJ CZĘŚCI REJENCJI BYDGOSKIEJ) w okresie listopad 1918−styczeń 1920 roku na tle przemian w Wielkopolsce 11
1. Sytuacja do jesieni 1918 roku 13
2. W okresie rewolucji w Niemczech (listopad–grudzień 1918 roku) 16
3. Opanowanie terenów nadnoteckich przez siły powstańcze (27 grudnia 1918–8 stycznia 1919 roku) 24
4. Uszczuplenie zdobyczy powstańczych i podział terenu na mocy lokalnych rozejmów (9–31 stycznia 1919 roku) 49
5. Okres zaciętych walk polsko-niemieckich w pasie nadnoteckim (1–21 lutego 1919 roku) 65
6 Między rozejmem w Trewirze a traktatem pokojowym w Wersalu (koniec lutego–czerwiec 1919 roku) 80
7. Ku rewindykacji ziem nadnoteckich przez państwo polskie (koniec czerwca 1919–styczeń 1920 roku) 92
Podsumowanie 102

II. WYBÓR MATERIAŁÓW I TEKSTÓW ŹRÓDŁOWYCH 105
Nota edytorska 107
Dokumenty 108

III. MATERIAŁY IKONOGRAFICZNE 345
Bibliografia 374
Indeks nazwisk 382
Indeks miejscowości 393