Ekonomiczno-społeczne skutki restrukturyzacji państwowych gospodarstw rolnych...

Zasadniczym celem rozprawy jest identyfikacja ekonomicznych i społecznych skutków restrukturyzacji rolnictwa państwowego na obszarach wiejskich Pomorza Środkowego. W różnego rodzaju badaniach naukowych, publicystyce, życiu gospodarczym od wielu lat byłe województwa koszalińskie i słupskie traktowane są łącznie i określane nazwą Pomorze Środkowe. Odrębność tego terenu pod względem historycznym, demograficznym, osadniczym, struktury agrarnej i społecznej spowodowała, iż zachodzące procesy transformacji związane z urynkowieniem gospodarki i jej prywatyzacją mają inny przebieg i charakter niż w Polsce centralnej. Badany obszar znalazł się po roku 1989 w szczególnie złożonej sytuacji, wywołanej znaczną swobodą działań gospodarczych. Specyficzny charakter miały i nadal mają tu przekształcenia w rolnictwie. Region ten wyróżniał się wysokim udziałem gospodarki państwowej w rolnictwie Polski (około 60%). Dodać należy, iż dominowała ona na tym terenie także przed 1939 rokiem, a po II wojnie światowej zachowana została w wyniku przejęcia gospodarstw obszarniczych przez państwowe gospodarstwa rolne. Tym samym utrwalony został układ sieci osadniczej, będący spuścizną wielkiej własności kapitalistycznej (Rydz 2001b). Przekształcenia restrukturyzacyjno-własnościowe rolnictwa państwowego i społeczne konsekwencje tego procesu są niezmiernie trudne do rozwiązania. Z jednej strony pojawił się bowiem sektor gospodarstw kapitalistycznych, „wielkoobszarowych” (farmerskich), opartych na najemnej sile roboczej, które w pewnym stopniu odtwarzają poprzednią strukturę gospodarstw, z drugiej zaś strony w ramach restrukturyzacji państwowych gospodarstw rolnych powstała stosunkowo liczna grupa spauperyzowanych pracowników byłych PGR i ich rodzin. W pracy dokonano syntezy wiadomości obejmujących przemiany własnościowe i organizacyjne w rolnictwie państwowym oraz zagospodarowanie mienia przejętego po ich likwidacji. Zamierzeniem było także ukazanie prawidłowości i tendencji przeobrażeń w poszczególnych jednostkach PGR (cel poznawczy). Analizie poddano również społeczne skutki restrukturyzacji państwowych gospodarstw rolnych. Jednym z najistotniejszych jest bezrobocie. Na badanym terenie, ze względu na jego dużą koncentrację, stanowi ono poważny dylemat społeczny i gospodarczy (Fragment Wstępu).